Trong quý 3 năm 2023,ìsaobóngđáluôngặpvấnđềvớidànxếptỷsốbảng tỷ lệ kèo Hiệp hội Liêm chính Cá cược Quốc tế (IBIA) cho biết bóng đá và quần vợt chiếm hơn một nửa số trường hợp bị nghi dàn xếp tỷ số.
Nó phù hợp với những nghi ngờ trong các mùa giải qua. Năm ngoái, một cầu thủ Arsenal giấu tên bị điều tra vì hành vi cá cược quanh chiếc thẻ vàng ở Ngoại hạng Anh. Năm nay, báo Anh The Athletictiết lộ hai trận đấu tại Europa Conference League bị UEFA theo dõi vì các hình thức cá cược đáng ngờ.
Gần đây, tờ báo nước Anh này đã gặp ba chuyên gia trong lĩnh vực cá cược và số liệu thể thao để tìm hiểu nguyên nhân tình trạng này. Tất cả thống nhất rằng, bản tính nguyên thuỷ của bóng đá - môn thể thao của những bất ngờ - khiến nó luôn gắn liền với gian lận.
Tiền vệ CLB Newcastle Tonali bị treo giò 10 tháng vì cá độ bóng đá thời còn ở AC Milan. Ảnh: Reuters
Bàn thắng ấn định tỉ số trong phút cuối mang về chức vô địch Ngoại hạng Anh năm 2012 của Sergio Aguero. Cú húc đầu dẫn đến thẻ đỏ bước ngoặt của Zinedine Zidane tại chung kết World Cup 2006. Màn lội ngược dòng của Man Utd ở chung kết Champions League năm 1999. Không khoảnh khắc nào trong những sự kiện này bị điều tra. Thủ môn không được trả tiền để lọt lưới, trọng tài không nhận hối lộ để rút thẻ. Trong khi đó, dàn xếp tỷ số một trận bóng đá không phải việc quá khó khăn. Một hậu vệ cố tình thả thêm chút khoảng trống cho tiền đạo đối phương hoặc một thủ môn chậm hơn tích tắc khi cản phá... là đủ thay đổi cục diện.
Ben Paterson, Giám đốc về tính toàn vẹn chất lượng dữ liệu tại IMG Arena giải thích: "Người hâm mộ thích những biến cố không thể dự đoán".
Theo chuyên gia này, khả năng các trận đấu đỉnh cao bị dàn xếp là thấp, vì ở cấp độ này, cầu thủ được đãi ngộ rất tốt. Thu nhập cao là một cách ngăn chặn rủi ro hữu hiệu, trong khi ở cấp độ thấp hơn, các sự kiện ít hơn, thì không có nhiều cơ hội cho dân cá độ tất tay những khoản tiền khổng lồ.
"Nhưng khi nhu cầu thị trường đạt đỉnh, cơ hội kiếm tiền từ cá độ vẫn vô cùng hấp dẫn", Paterson lý giải.
Tại Brazil hồi tháng 3, 16 cầu thủ bị buộc tội dàn xếp tỷ số 13 trận, trong đó có 8 trận ở giải đấu cấp cao nhất, nhiều người bị cấm thi đấu trong thời gian dài. Các hạng đấu cao nhất tại Italy, Tây Ban Nha cũng phải đối mặt nạn dàn xếp tỷ số và đã có nhiều scandal trong một thập kỷ gần đây. Năm 2005, Đức cũng vướng bê bối trọng tài.
Paterson nói: "Nếu tỷ lệ cược của một nhà cái khác biệt với phần còn lại, chúng ta cần phải quan sát kỹ. Chúng tôi có bộ phận theo dõi tỷ lệ cược các trận đấu từng phút, từng giây".
Hậu vệ Eduardo Bauermann của Santos nằm trong nhóm cầu thủ Brazil bị buộc tội dàn xếp tỷ số. Anh này được cho đã nhận 10.000 USD để lĩnh một thẻ vàng trong trận đấu với Aval.
Một lý do nữa khiến bóng đá không thể tách rời cá cược vì chính ông chủ các đội bóng cũng làm... cá cược. Có thể kể đến Tony Bloom, chủ sở hữu Brighton, có đầu tư vào các hoạt động đặt cược các trận đấu cấp cao nhất tại Anh. Để làm chủ Brighton, Bloom phải chịu sự kiểm soát độc lập và nộp tờ khai hàng năm để đảm bảo minh bạch.
Affy Sheikh, người đứng đầu dịch vụ liêm chính tại Starlizard, công ty tư vấn cá cược thể thao có khách hàng đặt cược lớn nhất là Tony Bloom - trả lời The Athletic: "Đặt cược thể thao là hoạt động xuyên quốc gia, biên giới, có tổ chức. Cảnh sát khó can thiệp vì một hoạt động xuyên quốc gia đòi hỏi sự hợp tác của cảnh sát các nước, và điều này không phải lúc nào cũng dễ dàng".
Khi nói đến hợp tác của cảnh sát quốc tế, các hoạt động khủng bố, săn lùng tội phạm nguy hiểm được chú trọng hơn các vấn đề cá cược.
Theo Sheikh, cá cược là cơ hội kiếm tiền khổng lồ trên toàn cầu cho các tổ chức tội phạm. Bóng đá là môn thể thao phổ biến nhất thế giới, có phạm vi hoạt động lớn và số tiền cược lớn mỗi ngày.
Hiện nay, châu Á là trung tâm của hoạt động dàn xếp tỷ số ở các quốc gia mà hoạt động này được coi là hợp pháp như Philippines. Tuy nhiên, dòng tiền lại đến nhiều từ nơi khác, đặc biệt là Trung Quốc, nơi luật cá cược nghiêm ngặt hơn nhiều.
Một số nhà tài trợ áo đấu Ngoại hạng Anh cũng đóng vai trò quan trọng trong các hoạt động cá cược. Thậm chí, số băng nhóm tội phạm kiểu này tại châu Âu cũng nhiều. Theo Sheikh, nhóm cầu thủ rơi vào cảnh nợ nần dễ bị thao túng. "Có thu nhập cao, nhưng nếu bị các nhóm tội phạm khủng bố bằng những lời đe dọa bạo lực, bắt cóc, khả năng cầu thủ tham gia các hoạt động cá độ cũng rất lớn".
Theo Sheikh, ngày càng nhiều nhóm tội phạm liên can đến các hoạt động cá cược và mua chuộc cầu thủ, áp dụng các hình thức mới ví dụ như cho phép đặt cược để dự đoán kết quả hiệp một thay vì toàn thời gian, vì có lẽ điều này khiến việc mua chuộc cầu thủ dễ dàng hơn.
Điều này cũng tồn tại trong quần vợt. Việc một tay vợt thua set đầu sau đó gắng sức trong phần còn lại để thắng cả trận đấu vẫn dễ hơn thua cả trận.
Theo Sheikh và Paterson, cá cược lan rộng đến nhiều nơi trên thế giới phần cũng vì hoạt động này hỗ trợ cho các vụ rửa tiền. "Việc che giấu dòng tiền của một hoặc nhiều vụ cá cược lớn ngày càng đơn giản hơn", Paterson cho biết.
Chris Rasmussen là giảng viên về Liêm chính cá cược thể thao tại Đại học New Haven. Theo ông, việc dàn xếp trận đấu ngày càng dễ phát hiện hơn vì dữ liệu thể thao đã rất đầy đủ. "Tuy nhiên các nhóm tội phạm có tổ chức không ngừng lan rộng các hoạt động dàn xếp tỷ số", ông nói. Chuyên gia này cho rằng, cá cược bất hợp pháp không chỉ liên quan đến thể thao, mà còn các hình thức tội phạm khác như buôn người, buôn ma tuý.
"Các hoạt động này bổ trợ cho nhau, cũng có nghĩa là dàn xếp tỷ số trong bóng đá có thể can dự trực tiếp đến các hoạt động xấu xa khác", ông nói. "Công nghệ ngày càng phát triển, nhưng bọn tội phạm cũng ngày càng thông minh hơn".
Đỗ Hiếu (theo The Athletic)